Egzama Nedir? Egzamaya Ne İyi Gelir?

Egzama halk arasında yaygın olan ve yaşamı olumsuz etkileyen akut ya da kronik bir cilt hastalığıdır. Tehlike oluşturan ciddi bir hastalık değildir. Ancak hem gözle görülebilir olması hem de kaşıntı, yanma, kızarıklık gibi şikayetlere sebep olması nedeniyle rahatsızlık vericidir.

Egzama nedir?

Alerji, stres, dolaşım sorunları gibi çeşitli sebeplerle ciltte meydana gelen kuruluk, kabarcık oluşumu ve kaşıntı gibi bulgularla karakterize olan akut/kronik cilt hastalığıdır. Yüzde, saç derisinde, ellerde, bacaklarda, dirseklerde, diz arkalarında ve vücudun birçok bölgesinde oluşabilir.

Egzama belirtileri

Genellikle ilk önce ciltte içi su dolu kabarcıklar ile kendini gösterir. Daha sonra bu kabarcıklar kurur, kepeklenme ve kabuklanmalar oluşur. Pullanma ve döküntüler başlar. Kızarıklık, tahriş durumları da oluşabilir. Genellikle kaşıntı ve yanma hissi bu belirtilere eşlik eder.

Kuruyup çatlayan deri, mikroorganizmaların girişine olanak tanıyabilmekte, bu nedenle egzaması olan kişilerde enfeksiyon da görülebilmektedir.

Egzama farklı sebeplerle meydana gelse bile çoğunlukla herkeste hemen hemen aynı belirtilere yol açar. Bu belirtileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

Cilt kuruluğu,
Ciltte kabarcık oluşumu,
Kaşıntı,
Kızarma,
İltihaplanma,
Ciltte pul pul döküntüler
Saç derisinde kepeklenmeler
Ciltte çatlamalar

Egzama nedenleri

Egzama çeşidine göre farklı sebeplerle oluşabilmektedir. Genetik faktörler, alerji, tozlu ortamlar, kimyasal maddeler, stres gibi faktörler egzamanın ortaya çıkmasında etkili olabilmektedir. Deterjan, sabun, su, parfüm gibi maddeler egzamaya sebep olabilmektedir. Alerji kaynaklı egzamalar ise kişinin alerjisinin olduğu gıdaları tüketmesi ile ya da allerjen maddeler ile temas etmesi sonucu da oluşabilmektedir.

Egzama için risk grubunda olan kişileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

Ev hanımları,
Temizlik sektöründe çalışanlar,
Kuaförler,
Alerjik hastalıkları olanlar,
Kimyasal maddelere sık sık temas etmek zorunda kalan kişiler

Egzama türleri

Oluşma Sebebine Göre;

Oluşma sebebine göre farklı çeşitlere ayrılmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibidir:

Atopik dermatit:

Alerjik yatkınlık, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin birleşiminin rolü olduğu düşünülen egzama türüdür. Bebek egzaması olarak da bilinir. Bebeklik çağından (ilk 3 ayda) itibaren başlar. Yetişkinlik döneminde hafifleyebilir ya da tamamen yok olabilir. Ancak tekrarlayıcı özelliğe sahiptir. Bu nedenle yaşam boyu her dönemde yeniden ortaya çıkabilir.

Bebeklerde egzama yüz bölgesinde başlayıp gövdeye, kol ve bacaklara yayılabilmektedir. Çocuklarda ise genellikle eklemlerin iç kısımlarında, kol ve bacaklarda görülmektedir. Atopik dermatit ya da diğer bir deyişle atopik egzama yetişkinlerde kulak arkasında, göz kapaklarında, ellerde ve eklemlerin iç kısımlarında görülebilir.

Seboreik dermatit:

Seboreik dermatitin (egzamanın) nedeni tam olarak bilinememektedir. Cildin yağlı bölgelerinde, çoğunlukla kaşlarda, burun kenarlarında, yanaklarda, göğüs ortasında, saçlı deride ve kulaklarda görülmektedir. Kulak egzaması olarak da bilinmektedir. Kış ve bahar aylarında seboreik egzamanın şiddeti artabilmektedir. Mevsimlerin yanı sıra; alkol, stres, immün sistemin baskılanması gibi durumlar da tetikleyici olabilmektedir. Çocuklarda görülen seboreik dermatit ile birlikte lenf bezleri de şişebilmekte ve beraberinde enfeksiyon da görülebilmektedir.

Kontakt egzama:

Akut veya kronik olarak görülebilmektedir. Cildin duyarlı olduğu maddeler ya da kimyasallar ile temas nedeniyle oluşmaktadır. Bu maddeler genellikle cildin koruyucu yağ tabakasının oluşumuna izin vermemektedir.

Makyaj malzemeleri, parfüm, oje, saç boyası gibi kozmetik ürünler, temizlik malzemeleri, ayakkabı boyası, diş macunu, fermuarlar, metal düğmeler, geçici dövmeler vb uyaranlar kontakt egzamaya sebep olabilmektedir.

Asteatotik dermatit:

Çoğunlukla yaşlılarda görülür. Sık banyo yapılması ve cildin yağ oranının azalarak kuruması gibi sebeplerle ortaya çıkabilmektedir. Deride çatlak görüntüye, kuruma, kaşıntı ve döküntülere sebep olmaktadır.

Numuler egzama:

Dairesel lezyonlar ve şiddetli kaşıntı ile kendini gösteren bir egzamadır. El, kol ve bacaklarda yaygın olarak görülmektedir. Genellikle yetişkinlerde görülür ve kronik seyirlidir. Enfeksiyonlar tetikleyici olabilmektedir.

Gravitasyonel egzama:

Bacaklarda varislerin oluşması ve kan dolaşımının düzensizleşmesi sonucu ortaya çıkan gravitasyonel dermatit genellikle çok fazla ayakta duran ya da sürekli ayakta çalışan kişiler ile yaşlılarda görülmektedir. Kan dolaşımının düzensizleşmesi ile birlikte damarlardaki basınç artar ve bu da deri hasarına sebep olur. Bacaklarda kuruluk, kaşıntı, kızarıklık, su toplaması gibi belirtilere yol açar.

Stres egzaması:

Bu tür egzamalar genellikle yoğun stres yaşanan dönemde ortaya çıkar ve/veya şiddetlenir. Stres egzaması psikolojik kaynaklı oluşur. Deriyi sık sık nemlendirmek ve stresli ortamlardan mümkün olduğunca uzak durmak, stresli durumlarla başa çıkabilmeyi öğrenmek ya da bu konuda profesyonel bir yardım almak gerekmektedir.

Oluştuğu Bölgeye Göre;

Toplumda en sık görülen egzamalar aşağıdaki gibidir:

Saç egzaması

Saç egzamasında genellikle kepeklenmeye benzer pul pul dökülme ve kabuklanma görülür. Seboreik dermatit türüdür. Kronik seyirlidir. Genellikle sedef hastalığı ile karıştırılır. Kış mevsiminde şiddeti artar. Ayrıca stres de ataklarda önemli bir etken olarak karşımıza çıkar. Medikal şampuanlar ve steroid içeren losyonlar reçete edilir.

Kulak egzaması

Kulak zarında, kulak arkasında ya da kulak kanalında görülebilmektedir. Genellikle egzama kremleri ile tedavi edilmektedir. Küpe, piercing ve kozmetik ürünleri nedeniyle kulak tahriş olabilmekte bu da egzamaya sebep olabilmektedir.

El egzaması

Eller genellikle dış etkenlere en çok maruz kalan organlarımızdır. Dış etkenlerden korumak da daha zordur. Bu nedenle egzama en yaygın ellerde görülmektedir. Çok sık el yıkamak, deterjan, çamaşır suyu ve sabunlarla sık sık temas etmek başlıca egzama sebepleridir.

Yüzde egzama

Yüz bölgesinde görülen egzamalara güneşe maruz kalma, zararlı kozmetik ürünleri, stres, bağışıklık ile ilgili sorunlar, endokrin bozukluklar, vitamin eksiklikleri ya da çevresel etkenlerin dışında genetik yatkınlık sebep olabilmektedir.

Ayak egzaması

Ayakta görülen egzamalar genellikle ayak mantarı ile karıştırılmaktadır. Ayak mantarı bulaşıcı iken ayak egzaması bulaşıcı değildir. Kaşıntı, kızarıklık, kabarcık oluşumu ve ciltte kuruluk ve kalınlaşma olarak kendini gösterebilir. Tedavinin etkili olabilmesi için ayakların terli kalmaması, nefes alabilmesi ve nemlendirilmesi önemlidir.

Egzamaya ne iyi gelir?

Halk arasında yaygın bir hastalık olan egzamayla ilgili en sık sorulan soruların başında; egzamaya ne iyi gelir ve egzama nasıl geçer, egzama kaşıntısına ne iyi gelir soruları gelmektedir. Egzama akut ya da kronik seyirli olabilmektedir. Ancak kronik vakalarda bile şikayetleri hafifletmeye ve atak dönemlerini daha hafif geçirmeye yönelik önlemler bulunmaktadır.

Egzaması olan kişiler için tavsiyeler

Egzamalı bölgeyi kaşımayın ve tahriş etmeyin.
Bulunduğunuz ortamın yeterli nem ve ısı oranına sahip olduğundan emin olun ve bu ortamı sık sık havalandırın.
Mevsime göre banyo sıklığını ayarlayın. Her gün banyo yapmak cildin nem dengesini bozabilir. Bu nedenle her gün yerine gün aşırı banyo yapın.
Banyoda yumuşak lif ya da kese kullanın. Su sıcaklığının çok fazla olmamasına dikkat edin.
Nötr sabun kullanın.
Banyodan sonra vücudunuzu uygun bir nemlendirici ile nemlendirin. Ancak kullandığınız ürünün alkol içermediğinden ve cilt tipinize uygun olduğundan emin olun.
Bağışıklığınızı yükseltmek için beslenme programınıza özen gösterin. Sağlıklı ve dengeli beslenin.
Yeterli miktarda su içtiğinizden emin olun.
Ellerinizi ılık suyla yıkayın, kağıt havlu ile kurulayın ve sık sık nemlendirin.
Temizlik yaparken eldiven kullanın. Ancak temizlik eldivenlerinde kullanılan Latex vb. bazı maddeler de egzamayı tetikleyebilmekte ya da egzamalı bölgeye temas halinde şikayetleri arttırabilmektedir. Bu nedenle önce penye ya da pamuklu kumaşa sahip egzama eldivenini takıp bunun üzerine temizlik eldivenini takmak daha güvenli olacaktır.
Soğuk havalarda yünlü kıyafetlerin direkt cildiniz ile temas etmesine izin vermeyin. Mümkün olduğunca penye, pamuklu kıyafetlerin üzerine bu tür kıyafetleri giyinin.
Yünlü battaniye, polar, yünlü halı vb. tozu hapseden eşyaları uyuduğunuz odada bulundurmamaya özen gösterin. Bu tür eşyalar alerjiyi de tetiklemektedir.
Stresten mümkün olduğunca uzak durmaya çalışın. Düzenli egzersiz, yoga ve meditasyon stres yönetiminde yardımcı olabilecek aktivitelerdir. Bununla birlikte hobileriniz için daha fazla vakit ayırabilirsiniz. Buna rağmen stresle başa çıkmakta zorlanıyorsanız, kaygı bozukluğu (anksiyete) gibi problemler yaşıyorsanız profesyonel yardım almaktan çekinmeyin.
Hekiminizin uygun gördüğü diyete uymaya özen gösterin.

Egzama nasıl geçer? Egzama tedavisi

Egzamanın yol açtığı şikayetler ile karşı karşıya kalındığında mutlaka bir dermatoloji (cildiye) hekimine başvurulmalıdır. Egzamanın kesin bir tedavisi yoktur. Akut olabileceği gibi genellikle kronik seyirlidir. Tedavide kilit nokta egzamayı tetikleyici uyaranlardan uzak durmak ve oluşumunu önceden engellemektir. Egzama atakları sırasında tedavide amaç şikayetlerin şiddetini azaltmaktır.

Egzama tedavisinde; bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar, lokal kortikosteroidli pomadlar, kaşıntı giderici kremler ve ıslak pansumanlar kullanılmaktadır. Bununla birlikte hekim tarafından egzama şampuanları, nötral sabunlar, bariyer kremler, egzama eldivenleri, nemlendiriciler de tavsiye edilmektedir. Bu tür ürünler genellikle atak sıklığını düşürmeye ve cildi güçlendirmeye yöneliktir.

Bitkisel egzama tedavisi

Hastaların egzama ile ilgili sıklıkla araştırdığı bir konu da egzamada bitkisel tedavi yöntemleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak internette önerilen egzama için bitkisel kürler ya da bitkisel ürünlerin yan etkileri olabilmektedir. Bu nedenle hekime danışılmadan kullanılmamalıdır.

Egzama problemi yaşıyorsanız bir dermatoloji (cildiye) kliniğine başvurmanız önerilmektedir.

Egzama ile ilgili sık sorulan sorular

Egzama kaşıntısına ne iyi gelir?

Hekimin önerdiği kaşıntı giderici kremler ve uygun nemlendirici kremler kaşıntı şikayetini hafifletecektir. Egzama kaşıntısına yönelik bitkisel çözümler ise hekim onayı alınmadan uygulanmamalıdır.

Egzama ile sedef hastalığı arasındaki fark nedir?

Egzama da sedef hastalığı da ciltte tahriş ve kaşıntıya sebep olmaktadır. Bununla birlikte hem görüntü hem de şikayetler nedeniyle psikolojiyi olumsuz etkilemektedir. Bu yönleri ile birbirine benzerlik gösterir. Sedef hastalığında egzamada olduğu gibi sulanma olmamaktadır. Egzama tekrarlayıcı olabildiği gibi tedaviler sonucunda tamamen de yok olabilmektedir. Ancak sedef tamamen iyileşmez ve tekrarlayıcı bir hastalıktır.

Egzama bulaşıcı mıdır?

Egzama da sedef gibi bulaşıcı bir hastalık değildir.

Egzama hangi mevsimde daha çok görülür ya da şiddetlenir?

Nem oranının düşük olması ve havanın soğuması nedeniyle cilt daha fazla kurur ve bu durum egzamanın oluşumuna zemin hazırlar. Ayrıca giyilen kıyafetlerin kalın olması, daha sıcak su ile banyo yapmak da tetikleyici olabilmektedir. Bu nedenle egzamanın kış mevsiminde artış gösterdiği görülmektedir.

Bebeklerde egzama neden görülür?

Atopik dermatit bebeklik döneminde ortaya çıkmaktadır. İmmünolojik yatkınlık ve çevresel etmenler atopik dermatite sebep olabilmektedir.

Vazelin egzamaya iyi gelir mi?

Deri bariyerini güçlendirmek ve nemlendirmek amaçlı vazelin kullanılmasında bir sakınca yoktur.

Tuzlu su egzamaya iyi gelir mi?

Hafif ve orta dereceli egzamaya tuzlu su iyi gelebilmektedir. Tuzlu su kaşıntıyı hafifletebilmekte bakterilere karşı koruyucu olabilmektedir.