Menisküs Yırtığı Belirtileri ve Tedavisi
Fiziksel günlük aktiviteler ya da spor aktiviteleri sırasında kas ve dokular zedelenebilmekte ve hasar görebilmektedir. Menisküs yırtığı ve zedelenmeleri dizlerde meydana gelen ve sıklıkla karşılaşılan bir yaralanma türüdür.
Menisküs Nedir?
Menisküs, dize gelebilecek darbelere ve eklem kıkırdaklarını sürtünmelere karşı koruyucu göreve sahip bağ dokusudur. Her iki diz eklemi içinde iç ve dış olmak üzere ikişer adet menisküs bulunmaktadır.
Menisküs Yırtığı Nedir?
Fiziksel travmalar ya da çeşitli diz hareketlerinin sürekli tekrarlanması sonucu menisküs yaralanmaları oluşabilmektedir. Bu yaralanmaların tam anlamıyla iyileşmemesi ve tekrarlanması sonucu menisküs dokuları zayıflamakta ve yırtılabilmektedir.
Menisküs Yırtığı Nedenleri
Menisküs yırtıkları travmatik, dejeneratif veya doğuştan gelen rahatsızlıklar sonucu oluşabilmektedir. Menisküs yırtıklarının nedenlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Aniden durma, dönme gibi dizin bükülmesine sebep olan aktiviteler
- Dize aşırı yük binmesine sebep olabilecek çömelme, ağır yük kaldırma gibi hareketler
- Karşılıklı fiziksel temas, hızlı koşma ve ani manevraların yer aldığı; futbol, basketbol, voleybol, tenis gibi sporlar
- İlerleyen yaşlarda eklemlerin zamanla bozulmasına bağlı olarak
Menisküs yırtığı, gençlerde ciddi travmalar sonucu oluşmaktadır. Ancak 40 yaş sonrasında basit fiziksel hareketler sırasında bile yırtık oluşabilmektedir.
Menisküs Yırtığı Belirtileri
- Hareket ile birlikte artan ve istirahat sırasında azalan diz ağrıları
- Diz hareketlerinde kısıtlılık (Dizi bükememe, açıp kapayamama)
- Dizlerde şişme ve hassasiyet
- Diz ekleminin hareketi sırasında dizden ses gelmesi
- Hareket sırasında dizde kilitlenme, takılma hissiyatı
Nasıl Teşhis Edilir?
Menisküs yaralanmalarında teşhis için öncelikle detaylı bir fiziksel muayene yapılmalıdır. Hastanın hikayesi, şikayetleri ve tüm bulgular birlikte değerlendirilir. Bununla birlikte MR, Röntgen gibi görüntüleme yöntemlerinden yararlanılır.
Tedavi Yöntemine Nasıl Karar Verilir?
Menisküs yırtılmalarında tedavi yöntemleri birçok faktöre göre değişkenlik gösterir. Bunlar;
- Hastanın yaşı,
- Günlük fiziksel aktiviteleri,
- Hastanın mesleği ve sosyal yaşamı,
- Yırtığın tipi ve yapısı,
- Yırtığın yeri,
- Menisküs yırtığının yanında farklı yaralanmaların olup olmadığı,
şeklinde sıralanabilir.
Menisküs Yırtığında Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Tedavi yöntemlerini cerrahi tedavi ve cerrahi olmayan tedaviler şeklinde iki gruba ayırabiliriz.
Ameliyatsız Menisküs Tedavisi
- Eklemin dinlendirilmesi
- Buz uygulaması
- Elastik bandaj uygulaması
- Eklemin yukarıda tutulması (elevasyon)
- Şikayetlerin azaltılmasına yönelik non-steroid anti inflamatuar ilaç kullanımı
- Diz içerisinde uygulanan enjeksiyonlar
- Kasları güçlendiren egzersizler
Bu tedavi yöntemlerine cevap alınamadığı ileri seviyedeki vakalarda ise cerrahi tedavi zorunlu bir seçenek olarak karşımıza çıkabilmektedir.
Menisküs Yırtığı Ameliyatı
Yırtık büyükse, dizde şiddetli ağrı, kilitlenme gibi şikayetler devam ediyorsa ve ameliyatsız tedavi seçeneklerine cevap alınamıyorsa cerrahi tedavi gündeme gelmektedir.
Menisküs yırtığının durumuna ve hastanın özelliklerine bağlı olarak;
- Menisküsün bütünüyle çıkarılması işlemi olan total menisektomi,
- Yalnızca yırtık olan kısımların çıkarılması işlemi olan parsiyel menisektomi,
- Yırtığın dikilerek onarılması işlemini içeren menisküs tamiri,
Uygulanabilmektedir.
Ameliyat artroskopi adı verilen kapalı yöntem ile yapılmaktadır. Ciltte açılan kesiler çok küçüktür. İyileşme süresi açık ameliyatlara göre oldukça kısadır.
Ameliyat sonrası
- Genellikle hasta iki gün sonra taburcu edilmektedir. Uygulanan işleme göre hasta daha kısa süre hastanede kalabilmektedir.
- Ameliyattan sonraki gün hasta kısa süreli olarak basabilmekte ve yürüyebilmektedir.
- Ameliyat sonrası bazı hastalarda bir süre koltuk değneği kullanılması gerekebilmektedir.
- Genellikle 1 ay sonra hasta günlük hayatına tamamen dönebilmektedir. Ancak aktif spor yapan hastalar için bu süre uzayabilmektedir.
- Ameliyat sonrasında ilk aylar çömelme ve ağır kaldırma gibi dize fazla yük bindiren hareketlerden kaçınılmalıdır.
- Ameliyat sonrasında fizyoterapist tarafından önerilen kasları güçlendirecek egzersizler yapılmalıdır. Ancak fizyoterapistin önerdiği egzersiz programlarının dışına çıkılmaması gerekmektedir.
Menisküs Yırtığı ve Yaralanmaları ile ilgili Sık Sorulan Sorular
Menisküs yaralanmalarında Ortopedi ve Travmatoloji bölümü doktoruna başvurulmalıdır.
Menisküs yırtığının damarlı bölgede bulunup bulunmamasına göre iyileşme durumu da değişkenlik gösterir. Kırmızı bölgede (damarlı bölgede) yer alan yırtıklar eğer çok uzun değilse ameliyatsız iyileşebilmektedir. Tamamen damarsız bölgede yer alan yırtıkların ise kendiliğinden iyileşme ihtimali yok denecek kadar azdır.
Sporcular, menisküs yırtığı için risk grubundadır. Bu nedenle sıklıkla sporcularda menisküs yırtığı vakalarına rastlanmaktadır. Ancak menisküs yırtığı sporcu hastalığı değildir. Gençlerde yanlış hareketlere bağlı olarak ciddi travmalar sonucu menisküs yırtığı görülebilmektedir. İleri yaşlarda ise eklem yapılarının zamanla dejenere olması nedeniyle menisküs yırtıkları oluşabilmektedir.
Hekimin önerdiği şekilde egzersiz yapılabilir. Hatta kasların güçlendirilmesi için egzersiz tedavinin bir parçası olarak gereklidir. Ancak egzersizlere ne zaman başlanacağı ne kadar süre yapılacağı ve hangi egzersizlerin yapılacağı konularında mutlaka hekimin önerilerine uyulmalıdır.
Ameliyat sonrası yaşanan ağrılar genellikle hafiftir ve ağrı kesici ilaçlarla kolaylıkla kontrol altına alınabilir.
Menisküs yırtığı tedavi edilmediğinde spor yapmayı da engelleyecektir. Bu nedenle mutlaka tedavi edilmesi gerekmektedir. Ameliyat sonrası aktif spor hayatına dönüş mümkün olmakla birlikte zaman alabilmektedir. Uzun bir süre ağır sporlar yapılmamalıdır. Spor konusunda hekimin önerilerine uymak çok önemlidir.
Menisküs Yırtıklarını Önlemek İçin Öneriler
- Spora başlamadan önce uygun ve yeterli süre ısınma hareketleri yapın.
- Egzersiz türüne uygun spor ayakkabı kullanın.
- Kaslarınızı özellikle de uyluk kaslarını düzenli egzersizler ile güçlü tutun.
- Ani diz manevraları yapmaktan kaçının.
- Kilo kontrolünüzü sağlayın.
- Egzersiz sırasında kısa molalar verin. Kasların aşırı yorulması yaralanma riskini arttırır.
- Diz eklemine fazla yük bindiren hareketlerden kaçının.