Diz Protezi Ameliyatı Nedir? Kimlere Uygulanır?
İnsan vücudunun tüm yükünü dizler çekmekte ve bazı nedenlerden dolayı dizlerde ağrılar meydana gelmektedir. Dizlerdeki ağrıların görülmesinin en büyük nedeni yaşanan yıpranmalar ve aşınmalar olmaktadır. Halk arasında kireçlenme olarak bilinen, medikal tedavilere cevap alınamayacak seviyedeki kıkırdak yapıda aşınma veya yıpranmalarda diz protezi ameliyatı uygulanmaktadır.
Diz protezi ameliyatlarında ulaşılmak istenen hedef; bozulmuş olan eklem yüzeyleri arasında teması kesmek, ağrıyı ortadan kaldırmak ve diz eklemlerindeki hareket kısıtlılığını asgari seviyeye indirmektir.
Diz Protezi Nedir?
Diz protezleri, genellikle diz ve eklem kıkırdaklarının ileri seviyede bozulması sonucu meydana gelen diz kireçlenmelerinde tercih edilen ve sıklıkla kullanılan bir tedavi yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Aşınmış veya yıpranmış diz eklemlerinin özel alaşım ve metaller ile sıkıştırılması ve özel plastik implanttan oluşan bir yüzey ile kaplanması tekniğine diz protezi adı verilmektedir. İlerleyen teknolojiler sayesinde diz protezi ameliyatları ile tedavide başarılı sonuçlar alınabilmektedir.
Diz Protezi Çeşitleri Nelerdir?
- Yarım diz protezi: Dizin bozuk olan bir kısmı için uygulanır.
- Total diz protezi: Dizde bozuk olan 2 veya 3 kısım için aynı anda uygulanır.
Diz Protezi Ameliyatları Kimlere Uygulanır?
Diz protezleri ileri eklem aşınması olan hastalarda uygulanmaktadır. Dizlerde bulunan kemiklerin uçları sert, pürüzsüz ve parlak doku olan kıkırdak ile kaplıdır. Yaşın ilerlemesi, enfeksiyonlar, romatizmal hastalıklar gibi sebeplerden dolayı kıkırdak dokularda aşınmalar oluşmaktadır. Bu yapının aşınması ve yıpranması ile beraber kemiklerin birbirine sürtünmesi kireçlenme olarak adlandırılmaktadır.
Diz protezi genellikle dizindeki kireçlenme boyutu ileri seviyeye ulaşan kişilere uygulanmaktadır. Bu hastaların çoğu genellikle 60 yaş ve üzeridir. Ayrıca burada her hasta farklı değerlendirilir. Cerrahi karar hastanın yaşına göre değil ağrı seviyesi ve kireçlenme düzeyine göre karar verilmektedir. Bu nedenle daha genç hastalara da başarılı bir şekilde diz protezi uygulamaları gerçekleştirilmektedir.
Diz protezi ameliyatına karar verilmeden önce hasta şikayetleri, bulgular ve radyoloji tetkik sonuçları birlikte değerlendirilir.
Genellikle aşağıdaki durumlar diz protezi ameliyatı kararının verilmesinde önemli etkenlerdir:
- Merdiven inip çıkmakta aşırı zorlanmak ya da merdiveni hiç kullanamamak,
- Geceleri ağrıyla uykudan uyanmak,
- Sandalyeye oturup kalkmada zorlanmak,
- Dizin içinden sesler gelmesi,
- Dizdeki ağrılar nedeniyle her gün ağrı kesici almak zorunda kalmak,
- Röntgende dizdeki şekil bozukluğunun görülebiliyor olması
Kireçlenme ve Eklem Aşınmasının Sebepleri Nelerdir?
- Romatoid Artrit ve benzeri romatizmal hastalıklar,
- Eklemin bozulmasına sebep olan çeşitli nedenlerle meydana gelen kırıklar, travmalar (Travmatik Artrit),
- Enfeksiyonlara bağlı eklem bozulmaları,
- Bunlara ek olarak sebebi bilinmeyen ya da yaşa bağlı olarak gelişen kireçlenmeler de primer diz aşınması ya da yıpranması olarak tanımlanmaktadır. (Osteoartrit)
Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Diz protezi Ameliyatı belirli bir yaştan sonra pek çok hasta tarafından araştırılan bir ameliyattır.
- Ameliyat açık cerrahi yöntem ile yapılmaktadır.
- Açık cerrahi yöntemi ile yapılan ameliyatta ilk olarak bozulmuş ve yıpranmış eklem yüzeyleri temizlenmektedir.
- Bu ameliyatta diz kapağı çıkarılmamaktadır. Kemiklerin uçlarındaki bölgeler çıkarılır ve kemiğin üzerine protez konulur.
- Ameliyat sırasında bozulmuş yüzeylerin arasına bariyer konulması gerekir. Diz protezi bariyer görevi görmektedir.
- Dizin eskisi gibi olması için üstteki femur adı verilen uyluk kemiği ile alt kısımdaki tibia adı verilen kaval kemiği üzerine yerleştirilir.
Diz Protezi Ameliyatından Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?
Hastalar genellikle; “Diz protezi ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmelidir”, “Diz Protezi ameliyatından sonra yapılması gerekenler nelerdir” sorularına cevap aramaktadır. Ayrıca diz protezinin uzun ömürlü olması için uyulması gereken kurallar da sıklıkla merak edilen konuların başında gelmektedir.
Diz Protezi Ameliyatından Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Diz protezleri, 120 – 130 dereceye kadar dizin kıvrılmasına izin vermektedir. Ancak uzun süreli dizi kırmak (alaturka tuvalet kullanmak, namaz pozisyonları vb.) diz protezlerinin ömrünü kısaltabilmektedir. Bu nedenle mümkün olduğunca aşınmayı hızlandırabilecek hareketlerden kaçınılmalıdır.
- Uzun süreli çömelerek yapılan işlerden uzak durulmalıdır.
- Bağdaş kurulmamalıdır ve dizleri kırıp oturmaktan kaçınılmalıdır.
- Yürümek, merdiven inip çıkmak, koşmak, bisiklet sürmek gibi fiziksel aktivitelerin yapılmasında sakınca yoktur. Ancak tüm egzersizler kontrollü yapılmalıdır.
- Düzenli egzersiz yapmak ve kilo kontrolünü sağlamak diz protezlerinin uzun ömürlü olması için oldukça önemlidir.
- Diz protezi ameliyatı olacak hastalar sıklıkla protezin yaşamını ve hareketlerini kısıtlayıcı olacağı konusunda endişe duymaktadır. Ancak diz protezleri yaşamı kısıtlayıcı değildir. Aksine tedavide amaç hastanın yaşam kalitesini arttırmaktır. Ancak kilo problemi yaşayan ve hareketsiz bir yaşam süren hastalar dizlere binen yük nedeniyle ameliyattan sonra ilerleyen zamanlarda sorun yaşayabilmektedir.